Trên một diễn đàn chuẩn bị vào lớp 1, không khó để bắt gặp những cuộc hội thoại ngắn như thế này:
- Con nhà chị đã biết đọc chưa?
- Bạn có thể tự đọc những cuốn sách với câu đơn giản rồi em ạ
- Bạn giỏi quá, T nhà em vẫn chưa biết đọc chữ nào. Chị cho bạn đi học tiền tiểu học ạ?
Mỗi em nhỏ sẽ có tốc độ phát triển của riêng mình. Song ở độ tuổi mầm non, dưới đây là một số kỹ năng giúp các con sẵn sàng cho việc đọc. Chúng được gọi là Nhóm Kỹ năng đọc sớm (pre-reading skills), bao gồm khả năng nghe hiểu và nói rõ ràng, nhận dạng và gọi tên các chữ cái, nhận thức ngữ âm và âm tiết, vận động tinh và sử dụng các công cụ để viết, biểu đạt những suy nghĩ của mình bằng cách viết…
Để cùng con tập đọc, quý vị độc giả có thể tham khảo bài viết dưới đây để theo dõi tiến trình phát triển của con, giúp con phát huy những điểm sáng và tăng cường cho con những kỹ năng nào còn cần chú ý.
Pre-Reading Skills bao gồm:
Letter Knowledge
Phonological Awareness
Beginning Writing
ORAL LANGUAGE - NGÔN NGỮ NÓI
Ngôn ngữ nói bao gồm khả năng nghe hiểu các cuộc hội thoại và tự mình nói rõ ràng để giao tiếp với người khác.
Giúp con phát triển ngôn ngữ nói bằng cách tăng cường cho con: Gia tăng vốn từ vựng, tăng cường nói - trao đổi - giao tiếp; hiểu và yêu thích việc đọc sách, liên tưởng những câu chuyện trong sách vào cuộc sống hàng ngày; luyện tập lắng nghe và khả năng chú tâm chú ý khi đi học.
LETTER KNOWLEDGE - HIỂU BIẾT VỀ CHỮ CÁI
Nhận thức về chữ cái bao gồm nhận diện và gọi tên các chữ cái cũng như âm thanh khi đọc chúng lên, hiểu biết chung về hình ảnh của các chữ cái này trong các bối cảnh cụ thể như khi ký tự được vẽ, được viết tay, được in ra, khi viết hoa, khi viết thường và thay đổi các kiểu font chữ khác nhau. Học chữ cái là cả một thử thách với các bạn nhỏ, để nhớ - hiểu - hình dung được, các con phải học ngày này qua ngày khác, một cách thật cẩn thận. Các bạn phải quan sát các ký tự, lắng nghe các âm thanh theo các cách khác nhau, bởi những thầy cô khác nhau, hoạt động học tập khác nhau. Chúng ta cũng có thể thấy các con có thể quan sát tranh, xem các video, cắt dán, tô vẽ… trong suốt những năm mầm non để từng bước làm quen và ứng dụng thành thục các chữ cái trước khi các con có thể tự ghép vần và đọc.
PHONOLOGICAL AWARENESS - NHẬN THỨC VỀ NGỮ ÂM
Nhận thức về ngữ âm, âm vị bao gồm việc hiểu rằng các từ khi chúng ta nói ra được tạo thành từ các âm tiết và chúng ta có tách, trộn những âm thanh này; hiểu rằng một số từ sẽ bắt đầu với cùng một âm thanh và hiểu rằng một số từ cùng vần điệu với nhau.
Nhận thức về ngữ âm là một loại kỹ năng nghe chuyên biệt rất cần thiết cho việc tập đọc của các con. Bắt đầu bằng việc các con thích thú với những câu chuyện ngắn, bài thơ bài hát có vần điệu, đến khoảng 3-4 tuổi, các con sẽ bắt đầu thể hiện kỹ năng cao hơn trong việc chơi chữ bằng cách thay đổi âm thanh hoặc âm tiết hoặc kể lại được những khám phá của con về các mẫu âm thanh trong từ.
BEGINNING WRITING - TẬP VIẾT
Học đọc và học viết là những kỹ năng liên quan đến nhau phát triển theo từng giai đoạn. Trên thực tế, các con sẽ vẽ và viết trước khi bắt đầu biết đọc. Các con học cách viết bằng cách xem nó được hiển thị ở mọi nơi như thế nào và bằng cách xem người khác viết. Những nỗ lực đầu tiên của các con là viết nguệch ngoạc hoặc đánh dấu. Khi các con bắt đầu tìm hiểu quá trình viết, chúng ta có thể nhìn thấy nhiều nỗ lực viết khác nhau, đa dạng hơn, phức tạp hơn ở các con.
Từ rất sớm, các con có thể đề nghị: Mẹ ơi mẹ viết chữ “Táo” cho con xem. Rồi con cầm bút màu con “vẽ chữ” theo, con có thể “vẽ” ra các ký tự chưa theo hàng lối, chưa theo logic nào cả, con cũng chưa hiểu về sự ghép vần. Càng gần tiểu học, con càng kiểm soát được tốt hơn phần vẽ-viết của mình.
Tập viết bao gồm các kỹ năng vận động tinh và phối hợp tay- mắt để điều khiển và sử dụng thành thục dần các công cụ dùng để viết như bút, bút màu… Các con hiểu rằng chúng ta có thể thể hiện suy nghĩ của mình thông qua việc vẽ hay viết, và viết các chữ cái thể hiện âm thanh.
Mời bạn đọc nghiên cứu kỹ hơn trong các bài viết chi tiết về 4 cụm kỹ năng thuộc Pre-Reading Skills tại Blog của Kate.
Comments